دروس استاد عرفانیان

خلاصه این‌که این روایت مبارکه در بخش درآمد چهار بخش دارد:

1. ولایت (بخش کارمندی)،

2.  داد و ستد (بازرگانی)،

3.  بخش اجاره (تولیدی و خدمات)،

4.  بخش صناعات.

در مباحث اخیر صرف نظر از سند حدیث «تحف العقول» ـ که گفتیم: مرسل است ـ و گذشته از مؤیّدات حدیث به دنبال آن بودیم که شواهدی از این روایت در غیر این کتاب پیدا شود و متذکّر شدیم که در این بخش درآمد ـ که خود به چهار بخش ولایت، تجارت، اجاره و صناعات تقسیم شده ـ در کتبی که الآن در اختیار ماست مشابه این عبارت نداریم. در ولایت که هیچ جا نداریم. بخش تجارت تنها بخشی است که در دو مقصد دیگر هم تقریباً آمده: یکی در کتاب «فقه الرضا» که تقریباً‌ می‌توان گفت: با قدری تغییرات جزئی تقریباً‌ همین است که در این کتاب دیدیم، و یکی هم در «دعائم الإسلام» آمده. اینها نشان می‌دهد که این حدیث علی‌رغم اصرار برخی از معاصرین ـ مثل مرحوم آقای خویی و دیگران ـ اصلی داشته که به ما نرسیده است. بخش اجارۀ حدیث نیز مانند بخش ولایت آن است که در مصادر موجود ـ حتّی در مثل «دعائم الإسلام» و «فقه الرضا» ـ چیزی از آن موجود نیست و منحصراً‌ در «تحف العقول» آمده است. از بخش چهارم (بخش صناعات) هم مختصری از آن را با بعضی تغییرات در «فقه الرضا» داریم. بنابراین از این چهار بخش درآمد، دو بخش آن ـ‌ یعنی: تجارت و صناعات ـ در «فقه الرضا» آمده، البتّه در بخش تجارت تشابهش با متن «تحف العقول» بیش‌تر و در صناعت کم‌تر است. بخش تجارت علاوه بر «فقه الرضا» در «دعائم» نیز آمده است، با این تفاوت که متن «فقه الرضا» بسیار قوی است، امّا «دعائم» تصرّف زیادی نموده و نقل به مضمون کرده است. بخش تجارت مشکلاتی داشت که در کتاب «دعائم» تقریباً مشکلاتش هم حل شده است.

(حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی موسوی، خارج فقه، 19/ 9/ 1384)

#فقه

#قواعد عامه

#مکاسب

#قواعد عامه در باب مکاسب

#اولین قاعده عامه

#حدیث تحف العقول

#اجمالی از آنچه در حدیث تحف العقول گذشت

(قسمت دوم)