دروس استاد عرفانیان

سلام علیکم.

ادمین عزیز فرموده اند که خیلی از دوستان یک نقشه راه خواسته اند تا بدانند در مسیر طلبگی باید چه کتابهایی را و هر کدام را در چه زمانی درس گرفت. پیش از هر چیز باید خاطر نشان کنم که این کمترین اگر توفیقی یافته، بعد از لطف خدا و عنایات اهل بیت، این همه را مدیون درس گرفتن و سپس تدریس مکرر و مکرر است. یادمان باشد که:

هیچ کس از پیش خود چیزی نشد / هیچ آهن خنجر تیزی نشد

هیچ قنادی نشد استاد کار / تا که شاگرد شکر ریزی نشد.

از اینها گذشته، پیرامون سیر تحصیلی مطلوب و نقشه راه اجمالاً باید گفت:

1. برای صرفی که طلاب به آن نیاز دارند یک صرف میر خوب کافی است. البته بهتر است پیش از آن شرح امثله خوانده شود.

2. پس از صرف، نوبت به نحو می رسد که برای آن به ترتیب: عوامل جرجانی، هدایه، صمدیه، سیوطی، مغنی اللبیب (آن هم به صورت کامل و نه هیچ مغنی دیگری) به همین ترتیبی که عرض شد توصیه می شود. متاسفانه کتب دیگری که با اسامی مشابه تحریر شده اند لا یسمن و لا یغنی من جوع.

3. در کنار ادبیات عرب باید منطق را هم فراگرفت. کتاب الکبری و یا کتاب هایی مانند آموزش منطق برای شروع مناسب به نظر می رسند. در ادامه حتماً باید حاشیه ملاعبدالله را فراگرفت که در عین اختصار و ایجاز بسیار پر مغز است و نیازهای معمولی طلاب را براحتی برآورده می کند. به نظرم بعد از درس گرفتن درست این کتاب شما هم با این کمترین همعقیده باشید که هیچ متن دیگری جای آن را نمی گیرد.

4. منطق را می توان مقارن با خواندن سیوطی آغاز کرد و با اتمام مغنی به پایان برد و سپس به سراغ معانی و بیان رفت. برای این علم نیز گریزی از خواندن مطول نیست، حتی قبل از مطول میتوان مختصر را هم درس گرفت.

5. برای ورود به عرصه فقه و اصول، دو کتاب معالم الدین و لمعه قرن هاست که امتحان خود را پس داده اند و با خروجی های عالی خود جای چون و چرا نمی گذارند. البته «هرچه هست از قامت ناساز بی اندام ماست / ورنه تشریف تو بر بالای کس کوتاه نیست».

6. حالا نوبت می رسد به سه کتاب رسایل و مکاسب و کفایه که یکی از مراجع بزرگوار فعلی می فرمودند قدیم که ما در نجف بودیم معروف بود که: «ثلاثه لیس لها نهایه / رسایل و مکاسب و کفایه».

7. برای درس خارج هم باید به محضر استادی شتافت که حرف نو بزند وگرنه اگر بناست آنچه را که در دوره سطح خوانده ایم این بار با تقریری جدید و در خوشبینانه ترین حالت حداکثر به همراه یکی دو اعتراض از اساطینی مانند مرحوم نایینی و آقاضیا دریافت کنیم که ... .

همچنین به نظر می رسد که تذکر چند نکته خالی از لطف نباشد:

1. هر طالب علمی که در ادبیات و منطق قوی باشد تا انتهای مسیر را براحتی طی خواهد کرد. در غیر این صورت حتی اگر بر فرض مراحل بعدی را هم خوب سپری کرده باشد گاه دچار خطاهای فاحشی خواهد شد.

2. هر متن را باید پیش کسی فرا گرفت که خود به آن باور دارد وگرنه پس از مدتی درس تبدیل به عذابی جانکاه شده و یا به روزمرگی بدل خواهد شد و چنین مدرّسی هر جا که قادر به پاسخگویی به اشکالات شاگردان نباشد یقینا از متن مایه گذاشته و خواهد فرمود: «البته من با چنین کتابهایی موافق نیستم» و... .

3. خوب است از اساتید بوالهوسی که سودای خواندن فلان متن عتیقه را دارند و دنبال گوش مفت می گردند حذر کنید. آخر هر کتابی که متن درسی نیست.

4. بسیار سزاوار است که دوستان در ضمن درس دادن و درس گرفتن و مباحثۀ ادبیات، شاهد مثالها را حفظ کنند. با این کار بعد از مدتی گنجینه ای از ابیات زیبای عربی را در سینه خواهید داشت که تا آخر عمر به کارتان خواهد آمد.

5. اخیراً طلاب کوشا و باانگیزه ای را می بینم که از آن طرف بام افتاده اند و به طور مثال برای فقه ابتدا مختصر النافع را درس می گیرند و سپس شرائع و بعد از آن لمعه و در مرحلۀ بعد ریاض المسائل و دست آخر نمی دانم حوصلۀ رفتن به سراغ مکاسب مرحوم شیخ را دارند یا خیر؟ سخنی که با این عزیزان دارم (با وجودی که به توان سرشارشان غبطه می خورم) آن است که مگر بناست همیشه مصرف کننده باشید؟ پس کی زمان ثمردهی و گرفتن دست دیگران فرامی رسد؟

6. در پایان باید خاطرنشان کنم: ما و شما که بر اساس روایات معتقدیم اعمالمان هر دوشنبه و پنجشنبه به محضر اعلاحضرت وجود و خداوندگار جود عرضه می شود اگر این مسئله را همیشه مدّ نظر داشته باشیم، یقین کنید که پیشرفت خارق العاده ای از لحاظ کیفی و کمّی در درسها خواهیم داشت. مزید توفیقات همۀ سروران عزیز را از درگاه لایزال ربوبی خواستارم.