دروس استاد عرفانیان

از آنچه گذشت روشن شد که مرحوم شیخ در بحث تجارت قاعده‌ای را تأسیس کردند که بر اساس آن هر چیزی که انتفاع از آن درست باشد و شرعاً بتوانیم آن را به کار برده و استعمال کنیم، خرید و فروشش هم جایز است.

به اعتقاد ما مناسب آن است که در این جا به این قاعدۀ کلّی قاعدۀ دیگری ضمیمه شود و اثبات کنیم که: حقّ انتفاع از هر چیزی را که خداوند خلق کرده است داریم، که اصطلاحاً به این قاعده «أصالة الحِلّ» می‌گویند. در این صورت قاعدۀ بسیار مفیدی در جامعه به وجود می‌آید؛ چرا که با انضمام این دو به یکدیگر نتیجه می‌شود که: اصل اوّلی در هر چیزی جواز انتفاع و استعمال آن است و هر چیزی هم که استعمال آن جایز باشد خرید و فروشش جایز است. پس دربارۀ هرچه که شک کنیم آیا انتفاع از آن جایز است یا خیر، می‌گوییم: اصل اوّلی جواز انتفاع است، و سپس با روایت «تحف العقول» ثابت می‌کنیم حال که انتفاع به آن جایز شد، بیع و شراء و هبه و عاریۀ آن هم بلامانع است. (1)

(حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی موسوی، خارج فقه، 19/ 9/ 1384)

پانوشت:

(1) البتّه بحث دیگر دربارۀ روایاتی است که در أصالة الحلّ ذکر شده و شبهه دارد و چون بسیار تفنّنی و علمی است و صحبت در شبهات آنها و موارد و سندهایشان به درازا خواهد کشید، باید در جایی دیگر بررسی شوند.

#فقه

#قواعد عامه

#مکاسب

#قواعد عامه در باب مکاسب

#اولین قاعده عامه

#حدیث تحف العقول

#لزوم انضمام قاعده‌ای دیگر