دروس استاد عرفانیان

1.  قدیم‌ها یکی از اولین کتاب‌هایی که طالبان علم و حتی شاگردان مکتب‌خانه‌ها می‌خواندند و باید اشعارش را به خاطر می‌سپردند «نصاب الصبیان» بود. هم آشنایی اجمالی با بحر‌های عروضی پیدا می‌کردند و هم با لغاتی آشنا می‌شدند که بنا بود عمری با آنها انس بگیرند.

2.  یک بیت این بود که:

«خِرَد» را لقب «لُبّ» و «نُهیه» است و «حِجر»/ ...

اینها نام‌های عقل بود که ادعا می‌شد از مادۀ «عِقال» گرفته شده، ریسمانی که موقع توقف کاروان با آن یک یا دو دست (پای؟) شتر را می‌بستند تا از محدوده‌ای که هست آن طرف‌تر نرود و لابد عقل هم بنا بود با انسان چنین کند و جلوی طغیان او را بگیرد. «خِرَد» را «درک، آگاهی، ادراک، بینش، دانایی، حکمت، و ...» معنا کرده‌اند. «لُبّ» هم مغز هر چیز است. به آن «نُهیه» گفته شده چون انسان را از ارتکاب زشتی نهی می‌کند و «حِجر» هم مانع از بدی‌هاست. خب، دیگر ناگفته پیداست که اینها همه در مقابل حکمت نظری نظر به حکمت عملی دارد و بناست عقل در زندگی هم کمک‌حال انسان باشد.

3.  امروز دیگر این حرف‌ها کهنه شده و مردم دنبال IQ (= ضریب هوشی = بهرۀ هوشی) هستند. اگر هم کسی را ببینند که دنبال عقل به آن معنا که عرض کردم است در خوش‌بینانه‌ترین حالت نگاه‌های عاقل اندر سفیه به او می‌کنند و شفای عاجلش را از خدا می‌خواهند، شاید هم دربه‌در دنبال پالانی بگردند که بر گرده‌اش سوار شوند.

4.  یکی نوشته بود: «سرتاپایمان عربی است؛ نام‌هایمان، آیین‌هایمان، شادی‌هایمان، سوگواری‌هایمان، جشن‌هایمان، اسطوره‌هایمان، مناسبت‌هایمان، تعطیلی‌هایمان، تقویممان، دینمان، مذهبمان، حکومتمان، فرهنگمان، حجابمان، خطمان، زبانمان، علوم انسانی‌مان، نام شهرها و روستاهایمان، ...،  ولی رگ گردنمان فقط برای نام خلیجمان باد می‌کند!

5.  به گمان شما این حرف زاییدۀ IQ است یا عقل و خرد و درایت و...؟ و آیا مثلاً پروردگار باید برای اهل هر زبانی دینی مخصوص خودشان می‌فرستاد؟ اصلاً این نوع نگاه کردن به دین ـ صرف‌نظر از مطالبات به‌حق یا نابه‌حق این دوستان ـ چه توجیهی دارد؟ ما که چند دهه است پیرمان درآمده و هیچ ادعایی هم نداریم، اما واقعاً جای این گلایه نیست که مگر چه‌قدر برای دین خود مطالعه کرده‌اند که این کلمات درربار از چپ و راست بر سر و روی دین و دین‌داران فرومی‌بارد؟!

6.  گمان نفرمایید اگر قرآنی به زبان فارسی و یکی به چینی و دیگری به انگلیسی و... نازل می‌شد و به جای «إبل» و «زنجبیل» و... نام «اژدها» و رود «یانگ‌تسه‌کیانگ» و «تایمز» و... را می‌برد دیگر مشکل حل بود. «الطرق إلی الله بعدد أنفاس الخلائق» را هم... . دوستان خود را به خواب زده‌اند و بیدار کردن چنین کسانی ـ فایده که چه عرض کنم ـ امکان ندارد.