دروس استاد عرفانیان

مرحوم حسین بن روح ظاهراً بر اساس همان روشن‌بینی خودش صلاح در این می‌بیند که نوعی اتّفاق کلمه و یک جامع مشترک بین قم و بغداد ایجاد کند، و واقعاً هم فکری خوب و مثل این رساله‌های عملیّۀ مشترک است که می‌نویسند و ظاهراً این مسئولیّت را به محمّد بن علی شلمغانی واگذار می‌کند که چیزی بنویسد که بین هر دو باشد که این دو قبول کنند. این نوشتار («تکلیف»، یا «تأدیب») را ایشان نوشت و به علمای بغداد و خود حسین بن روح عرضه داشت و پسندیدند. تنها یکی دو موردش را قبول نکردند. (1) گفته می‌شود: بر علمای قم هم عرضه داشت و آنها هم پسندیدند. (2) اگر این داستان درست باشد ـ که ظواهر هم مؤیّد آن است ـ، این کتابی بوده که تقریباً جامع بوده و سعی کرده مشترکات دو مکتب را بیش‌تر با همدیگر جمع و دو مکتب را نزدیک کند و جای بحث نیست که او با این کتاب قدم بزرگی را برداشت تا مکتب مخالف را به هم نزدیک کند. البتّه بعدها باز این دو تا مکتب اختلاف پیدا کردند و در حقیقت اوج اختلاف بین دو مکتب را بیش‌تر باید زمان شیخ مفید باید حساب کرد؛ چرا که ایشان هم خیلی بر علیه مرحوم شیخ صدوق ـ که رئیس مکتب قم بود ـ حمله می‌کند.

(حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی موسوی، خارج فقه، 3/ 11/ 1384)

پانوشت‌ها:

(1) سمعت روح بن أبی القاسم بن روح یقول: لمّا عمل محمّد بن علیّ الشلمغانیّ کتاب التکلیف قال [الشیخ] (یعنی: أبا القاسم رضی الله عنه): اطلبوه إلیّ لأنظره، فجاؤوا به، فقرأه من أوّله إلى آخره، فقال: ما فیه شیء إلّا وقد روی عن الأئمّة إلّا  موضعین أو ثلاثة؛ فإنّه کذب علیهم فی روایتها ـ لعنه الله. [الغیبة، ص 408 ـ 409، ش 382]

(2) أنفذ الشیخ الحسین بن روح (رض) «کتاب التأدیب» إلى قم، وکتب إلى جماعة الفقهاء بها وقال لهم: انظروا فی هذا الکتاب وانظروا فیه شیء یخالفکم؟ فکتبوا إلیه: إنّه کلّه صحیح، وما فیه شیء یخالف إلّا قوله... . [الغیبة، الشیخ الطوسی، ص 390،  ش 357]

فقه

قواعد عامه

مکاسب

قواعد عامه در باب مکاسب

اولین قاعده عامه

حدیث تحف العقول

جستجوی قرائنی برای حدیث تحف العقول

اولین قرینه

کتاب فقه الرضا

شلمغانی

نقش کتاب التکلیف در ایجاد تقارب بین دو مکتب قم و بغداد

احتمال تالیف کتاب التکلیف به امر جناب حسین بن روح

(قسمت دوم)