دروس استاد عرفانیان

1.  در زبان عربی گاه معانی مختلف با هیآت افاده می‌شود.

2.  در آیۀ مبارکۀ «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعَامُ مِسْکِینٍ»(1) هم گفته شده: «همزه (در هیئت باب «اِفعال») برای سلب آمده است»(2)؛ و همین حرف خیلی متین است. «یَطیقون» یعنی تحمل می‌کنند و «یُطیقون» یعنی نمی‌توانند تحمل کنند. مثل پیرمرد اگر روزه بگیرد توانش تمام و طاقتش سلب می‌شود.

3.  گفتنی است که برای مریض در قرآن قضای روزه نداریم و تعبیر قضا از اهل سنت آمده است. قضا در سنن رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و برای کسی است که روزه از او فوت شده. در مورد مریض در قرآن آمده: «فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ»(3) یعنی اساساً شخص مریض و مسافر در ماه رمضان تکلیف به گرفتن روزه ندارند تا بعد از رمضان آن را قضا کنند، بلکه وظیفۀ این دو از همان ابتدا روزۀ ادائی در وقتی دیگر است. لذا اهل سنت دارند:  «فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ» فأفطر «فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ»(4) یعنی: «فأفطر» را زیاد کرده‌اند تا قضا درست شود. در روایتی امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «ما أبیَنَها»(5) یعنی: معنای آیه چه‌قدر روشن است و اهل سنت چه‌قدر بد معنا می‌کنند! بنابراین به کار بردن تعبیر قضا در مورد مریض و مسافر درست نیست. 

4.  آنچه در مورد «یُطیقون» و «إطاقة» گفتیم ثمرۀ فقهی هم دارد. مُطیق (کسی که توانایی ندارد) باید فدیه دهد و فدیه در لغت عرب بدل است. فدیه کفاره نیست. کفاره مال گناه است و این گناه نکرده. لذا وظیفۀ زن حامل و مرضعه ابتداءً کفاره نیست، فدیه است.

(حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی موسوی، خارج اصول، 8/ 2/ 1398)

................................................................................................................................

(1) سورۀ بقره، آیۀ 184.

(2) تفسیر الآلوسی، ج 2، ص 59.

(3) سورۀ بقره، آیۀ 184.

(4) المبسوط، ج 8، ص 129؛ بدائع الصنائع، ج 2، ص 94؛ المغنی، ج 3، ص 73.

(5) الکافی، ج 4، ص 126، ح 1؛ من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 141، ح 1974؛ تهذیب الأحکام، ج 4، ص 216، ح 627.