ما یک کمبود منابع اطلاعات داریم. از مشایخ قم تا زمان مرحوم صدوق اطلاع دقیقی نداریم. حتی گاهی نمی‌دانیم فلان عموی بهمان است یا جدّ او. یک مشکل هم در روات اصحاب امام صادق (علیه السلام) داریم و آن هم این‌که کسانی که مؤلف نبودند و نوشته نداشتند اصحاب بین اینها با امثال حفص بن غیاث که نوشته داشتند فرق گذاشته‌اند.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
روایت داریم: «القرعة لکل أمر مجهول» یا «لکل أمر مشکل». مرحوم آقاضیا فرموده: اگر «مجهول» باشد، یعنی واقعیتی دارد اما ما به آن علم نداریم. «مشکل» هم یعنی خودش در واقع مشکل دارد و واقعش روشن نیست؛ مثلاً در خنثای مشکل نحوی از وجود هست که ذاتاً و ماهیتاً معلوم نیست مرد است یا نه.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
ملا محمدامین استرآبادی که به تمسک مجتهدین به اجماع حمله می‌کند خودش دو مورد را استثنا می‌کند: یکی جایی که بین قدمای اصحاب مشهور باشد. آقای بروجردی این را به عنوان اصول متلقاة مطرح فرمودند...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
مرحوم نجاشی در ترجمۀ محمد بن قیس یک محمد بن قیس بجلی و 3 محمد بن قیس دیگر نقل می‌کند، لذا بعدها روایات محمد بن قیس از ابی‌جعفر (علیه السلام) به خاطر اشتراک ایشان محل کلام شد. ما توضیح دادیم: آنچه نجاشی دارد محمد بن قیس مشهور یکی است و کسی که دارای کتاب «قضایا امیر المؤمنین (علیه السلام)» است همین بجلی است.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
چند شب قبل تلویزیون برنامه‌ای دربارۀ مرحوم دکتر عباس زریاب خویی نشان می‌داد و تا جایی که من دیدم اکثریت قریب به اتفاق مصاحبه‌شوندگان به عنوان رمز موفقیت ایشان تاکید زیادی روی تحصیلات حوزوی آن مرحوم داشتند. واقعاً این دروس به ظاهر ساده ـ که این همه قیّم پیدا کرده و غریبه و آشنا درصدد اصلاحش برآمده‌اند ـ چه پتانسیل عظیمی داشته که هر فاضلی را می‌بینی بالاخره سری به حوزه زده.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
آقای دکتر شفیعی کدکنی جایی گفته بودند: من بعد از چند سال که در آکسفورد و پرینستون بودم برگشتم... . بلیت گرفتم و [بعد از جنگ اعراب و اسرائیل] سه هفته در قاهره و اسکندریه و آن‌جاها بودم. هرکی را در خیابان می‌دیدم، جوان بی‌کار... . جوانان سادۀ مصری می‌آمدند پیش من که: آقا، ما بیاییم ایران برای ما کار هست؟ آن وقت در ایران تقریباً بی‌کار نداشتیم...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
اهل سنت به خاطر آیۀ نبأ ("إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا" [سورۀ حجرات، آیۀ 6]) دنبال خبر عدل‌اند و از زمان علامه هم عده‌ای از شیعه دنبال خبر عدل افتادند، اما بسیاری مانند مرحوم نایینی دنبال خبر ثقه‌اند. ما هم که کراراً عرض کردیم: دلیلی بر حجیت خبر نداریم...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
ابن ابی‌الحدید معتزلی دانشمند بزرگی است و شرحی که بر «نهج البلاغه» نوشته هم بسیار عالی و پرمغز و سرشار از نکات نابی است که برای شیعیان بسیار کارآمد است. البته از آن طرف هم نباید جوگیر شویم و ـ چنان که اخیراً گفته شده ـ بگوییم: کاش طلاب به جای «شرح لمعه» این کتاب را می‌خواندند و مباحثه می‌کردند. فراموش نکنیم که...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
بعد از یادداشتی که به‌مناسبت، دربارۀ زنی از پاتایا تقدیم کردم، یکی از رفقا همین‌طور که پای منقل نشسته و مشغول باد زدن جوج‌ها بود (عکس‌های صحنۀ جرم موجود است)، تنها به این خاطر که تحت تأثیر مرام و معرفت آن زن قرار گرفته بود (مدیون ایشان هستید اگر خیال دیگری کنید) درخواست کرد...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
این نکتۀ زیبا را در کلاس «مختصر» برای رفقا گفتم. حیف است دوستان دیگر در لذتش شریک نباشند.
«القواعد» جمع «قاعدة»، وهی حکم کلّیّ ینطبق على جمیع جزئیّاته لیُعرَف أحکامها منه [مختصر المعانی، ص 11]، واللام (فی قوله: «لیعرف») للغایة والعاقبة ـ أی: إنّ غایة ذلک الانطباقِ وثمرتَه تلک المعرفةُ ـ، ولیست للتعلیل؛ لأنّ الانطباق أمر ذاتیّ للقضیّة، فلا یعلَّل بشیء [دسوقی]. حاجی هم می‌گوید: ذاتیّ شی‌ء لم یکن معلَّلاً/ و کان ما یسبقه تعقّلاً
و کان أیضاً بیّنَ الثبوت له/ وعرضیّه اعرفن مقابله
آیا واقعاً طلبه نیازی به بیش از صمدیه ندارد؟
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
نوشته شده در تاریخ 4 آبان 98.
1. امشب شب رحلت عزیزترین عزیز خداست و مثلاً
باید می‌نوشتم: «دختر بَدر الدُجی امشب سه جا دارد عزا/ گاه می‌گوید پدر، گاهی
حسن، گاهی رضا. ایام سوگواری حضرت ختمی مرتبت(صلی الله علیه و آله)، امام حسن
مجتبی(علیه السلام) و ثامن الحجج(علیه السلام) تسلیت باد». اما با اجازه می‌خواهم
روضۀ دیگری بخوانم و با سبک و سیاق دیگری اشک بگیرم.
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
فرموده‌اید: عزیز بزرگواری خود را طلبۀ درس خارج معرفی کرده و گفته‌اند: برخی اساتید درس خارج مباحث ادبیات عرب را مزخرف دانسته و معتقدند برای استظهار از روایات خواندن «مختصر» و «مطول» و «مغنی اللبیب» لازم نیست و یک «صمدیه»ی خوب کفایت می‌کند. این سرور بزرگوار هم پاسخ خواسته‌اند.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
استاد عرفانیان محرم امسال را مشهد بودند و دهه اول را، با موضوع آیات ابتدایی سوره مؤمنون، سخنرانی داشتند. با این توضیح که متأسفانه صوت یکی از این جلسات در دسترس نبود.
سخنرانی دهه اول محرم - استاد عرفانیان - 133 مگابایت - دانلود
برای برگزاری مجالس ترحیم عمه جانم که حق بسیاری بر گردنم داشت به مشهد مقدس آمده‌ام. طبیعی است در اوقات غیر مراسم که با اقوام و دوستان دور هم می‌نشینیم، از هر دری سخنی به میان می‌آید. دیروز دو عزیز بزرگوار به کلامی که اخیراً از برخی آقایان دربارۀ ساختن فیلم زندگی شاعری معروف ـ که از قضا به صوفی‌گری شهرت دارد ـ صادر شده سخت اعتراض داشتند...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
در یونان قدیم و اهل سنت چیزی مثل «اصل» داشتند که همان چرک‌نویس بود. آنچه از استاد فراگرفته بود «اصل» بود، بعد در «کتاب» گزینش می‌کرد...
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
لفظ «تعارض» از اصطلاحات شیخ طوسی است. در کتب اهل سنت آمده. در هیچ‌یک از روایات ما نیامده. از اوایلی که مطرح شد در روایات امام صادق (علیه السلام) روایات متعارض هست، ولی اصحاب از زمان امام کاظم (علیه السلام) شروع به تالیف در این باره کردند...
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
علم رجال از نیمه‌های قرن 2 و بین اهل سنت شروع شد. شیعه هم طبیعتاً علم رجال نداشت. هدف رجال این بود که حدیث را از سال مثلاً 150 به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برسانند و شیعه مستقیم از امام صادق (علیه السلام) به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌رساند. اولین کتاب رجال ما مال عبد الله بن جبلة (219 هـ) است که...
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
گمان نمی‌کردم روزی برسد که ناچار شوم مسائل پیش‌پا‌افتاده را توضیح دهم، اما وقتی ناچاری برای نجاست سگ و لزوم حجاب در حکومت اسلامی سخن بگویی، اینها که دیگر چیزی نیست...
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
صبح جایی خواندم:
بعد از حادثۀ چپ کردن ماشین، مدت‌ها گیج بودم و ذهنم برای به یاد آوردن ساده‌ترین مسائل هم یاری نمی‌کرد. نگران مجالسی بودم که برای این ایام قول گرفته بودند...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
امروز سرور عزیزی پرسیده بودند: «صوت سیوطی شما رو می‌شه به اهل سنت هم داد استفاده کنن یا راضی نیستید؟» و بنده عرض کردم: «اشکالی ندارد؛ چرا که ما با اهل سنت در ریز و درشت مسائل اختلاف داریم، اما نزاع و درگیری نه». بعد معلوم شد بحث‌ها را به یک شافعی که از ۱۵ سالگی سیوطی تدریس کرده بدون ذکر لینک کانال فرستاده‌اند تا نظرش را بدانند و ایشان جواب داده که...
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
نوشته شده در تاریخ 22 مرداد 1398.
اجمالاً باید دانست که بر خلاف تصوّر افرادی که ولایت فقیه را مثل ولایت بر مجانین به حساب آورده‌اند یا کسانی که در جواب، آن را ولایت بر عقلا دانسته‌اند، اصلاً در بحث ولایتِ اجتماعی، صنف، طبقه، فرد و خصوصیّات ملاحظه نمیشود؛ چرا که طبیعت ولایت فقیه غیر از طبیعت ولایت بر مجنون است.
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
استاد عرفانیان کتاب القواعد الجلیّه علامه حلی را در دست تحقیق و تصحیح دارند. این فایل پی‌دی‌اف، همانطور که خود ایشان در فرستهٔ قبلی گفته‌اند، مقدمه‌ای است که بر این کتاب نوشته‌اند.
سلام علیکم. أسعد الله الأیام.
چون گفته‌اند:
هرکس به زبانی صفت حمد تو گوید/
بلبل به غزل‌خوانی و قمری به ترانه
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
«وهی جهتان. فإحدی الجهتین من الولایة ولایةُ وُلاة العدل الذین أمر الله ـ سبحانه وتعالی ـ بولایتهم وتولیتِهم علی الناس»(1) . طبعاً بحث ولایت وُلاة عدل، در مفهوم به‌اصطلاح اسلامی‌اش، در کلّ جهان اسلام وسیع‌تر از این مقدار است. این در تصوّر شیعی است که ولایت منصوب از جانب خداست و اصولاً ولایت از غیر جهت خداوند متعال متصوّر نیست؛ یعنی: یا باید خود خدا نصب کند، یا ولیّ خدا.
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
«وِلایة» یا «وَلایة» به‌طوری که عدّه‌ای از اهل لغت ـ از جمله راغب اصفهانی ـ نوشته‌اند از مادّۀ «وَلِیَ» ـ به معنی پشت سر چیزی آمدن ـ است. راغب اصفهانی در کتاب «مفردات» در تفسیر «وَلِیَ» گفته است: الولاء والتوالی أن یحصل شیئان فصاعداً حصولاً لیس بینهما ما لیس منهما (مفردات غریب القرآن: 533). بدین ترتیب مثلاً ولیّ الله کسی است که درست پشت سر اراده و امر و نهی الهی حرکت کند و بین او و خدا هیچ چیز ـ اعمّ از دنیا، زن، فرزند و اعتبارات ـ فاصله نشود.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
«ثمّ التجارة(1) فی جمیع البیع والشری بعضِهم من بعض، ثمّ الصناعات فی جمیع صنوفها». صناعات در این جا به یک معنا آمده، امّا بخش صنعت و تکنیک به اصطلاحِ الآن هم در اقتصاد فعلی خودش یک بخش مستقلّی است و جای خاصّی دارد، بلکه بخش صنعت الآن در بعضی از اقتصادها ـ مثل اقتصادهای مارکسیستی که روی صنایع و کارهای تولیدی بیش‌تر حسّاس‌اند ـ خیلی اساسی‌تر است.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
«فقال (علیه السلام): جمیع المعایش کلّها من وجوه المعاملات فی ما بینهم». این «من» بیان همان معایش است. «ممّا یکون لهم فیه المکاسب». باز «من» «من» بیانیّه است ـ یعنی: «ما یکون لهم فیه المکاسب»
برای
خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
نکتۀ آخر راجع به این حدیث آن است که چون خیلی مفصّل است، ممکن است به ذهن کسی خطور کند که شاید این از کلمات فقها بوده و اصلاً حدیث نباشد...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
و امّا دربارۀ شواهد خود کتاب باید گفت: این کتاب با این وصف که شش قرن در اختیار ما نبوده و مؤلّفش مجهول است و به صورتی واضح نمی‌دانیم که بوده و در کجا بوده، انصافاً خوب سالم مانده و همان تعبیر که مرحوم شیخ حسین بحرانی کردند (لم یسمح الدهر بمثله) تعبیر به‌جایی است؛
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
اوّلین کسی که آمده و قدری توقّف کرده، مرحوم حاجی نوری است. ایشان با وجود مشرب وسیعی که در روایات و مصادر و ... دارد و خیلی چیزها را درست کرده، در خاتمۀ «مستدرک» شرحی دربارۀ کتاب «التمحیص» داده که این کتاب حجّت است...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
اصولاً باید دانست در میان میراث‌های قدیم شیعه از شخصی به نام ابن‌شعبه در میان بزرگان اصحاب نامی به چشم نمی‌خورد؛ یعنی: هیچ‌یک از کتاب‌های «رجال شیخ»، «فهرست شیخ» و «فهرست نجاشی» از او اسمی نبرده‌اند و بر خلاف مرحوم شیخ حسین بحرانی که...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
مرحوم شیخ در ذیل عبارت خود بعد از نقل حدیث «تحف العقول» فرموده‌اند: ورواه غیر واحد من رسالة المحکم و المتشابه للسیّد المرتضی [وحکاه غیر واحد. . .
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
بحث دومی که مرحوم شیخ فرموده‌اند جهت صدور
است و باید پذیرفت که قطعاً مسئلۀ تقیه و امثال آن تأثیر زیادی در روایات ما داشته.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
به عنوان پیش‌درآمدی برای ورود به مباحث تحلیلی
این حدیث باید دانست مرحوم شیخ (قده) در «رسائل» در ابتدای بحث حجیت خبر واحد بحث از
حدیث را در سه جهت فرموده‌اند. بحث اول
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
کسانی مثل مرحوم استاد ـ که بنا بر آنچه در «مصباح الفقاهة» آمده حدیث را قبول نکرده‌اند :
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
کسانی که سعی در قبول حدیث معایش العباد از کتاب «تحف العقول» داشتند:
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
حدیث بسیار مفصّلی که در کتاب «تحف العقول» آمده و شیخ همۀ آن را نقل نکرده(1) دربارۀ تقسیم انواع درآمدها ـ و به تعبیر روایت «معایش العباد» ـ است که...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
مرحوم شیخ (قده) قبل از شروع بحث مکاسب در حقیقت متصدّی مرحلۀ نصوص و ادلّۀ عامّه می‌شود، مخصوصاً اگر این روایت درست باشد که...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
(پس از مبحث اجماع) بحث دیگر بحث عقل و ملازمات عقلی است که متأسّفانه
در کتاب‌های اصولی فعلی برداشته شده. البتّه
این بحث چنان که پیش‌تر گفته شد به یک معنا از صدر اسلام به عنوان رأی و قیاس وارد
شریعت شد و همین طور مورد مناقشه بود تا به بحث مستقلّات عقلیّه و انکار حسن و قبح
عقلی توسّط اشاعره رسید.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
اکنون پر واضح است که اجماع در میراث‌های ما تاریخچۀ معیّنی
دارد که ابهامی هم در آن نیست.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
از سال‌های حدود 1000 و تقریباً بعد از مرحوم محقق اردبیلی - که فقه را مجدّداً به هم ریخت و با به کار بردن عبارت «وکأنّ دلیله الإجماع» در کتاب «مجمع الفائدة» در صدد فتح بابی برای مناقشه برآمد...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
البته این شهرت ابتدا در فقه آمد؛ مثلاً علاّمه در مختلف ابتدا مطلبی را می‌آورد و سپس می‌گوید: « لنا أنّه مشهور »؛ یعنی اصلش را شیخ در «مبسوط» گفته و تا 200 سال بعد علما هم موافقت کردند و در نتیجه مشهور شد.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
مرحوم علاّمه در کتاب‌های خود در جایی که می‌خواهد استدلال بیاورد وقتی این فقه تفریعی را نقل می‌کند، یا می‌گوید: «لنا أنّه مشهور» و یا می‌گوید: «إجماعاً»؛ یعنی...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
مرحوم شیخ طوسی بر اساس جهاتی - که در جای خود توضیح خواهیم داد - اضافه بر فقه مأثور، صلاح در آن دیدند که فقه شیعه را به‌نحو تفریعی هم تدوین کنند و غیر از فقه خلافی که دارند و فقه مأثور که در کتاب «نهایه»ی ایشان است، از آن حدودی که در روایات هست خارج شوند. در نتیجه...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
تذکر این نکته ضروری است که چون در مکتب بغداد بنا شد تعبّد صرف به روایت نباشد ـ بلکه به شواهد برگردند ـ و یکی از مهم‌ترین شواهد تلقّی به قبول بود ـ که اصطلاح اجماع را درست کرد ـ و از آن جا که...
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
از سال‌های 240 و 250 و سپس اوج آن در سال 300 به بعد، دعوای اجماع بین اصحاب بغدادی ما شروع می‌شود و آخرین حدّ آن مثل کتاب «غنیة النزوع» ابن‌زهره است؛ یعنی در کتاب‌هایی که بر اساس مکتب بغداد نوشته شده (مثل «مجمع البیان» طبرسی، کتاب مرحوم قطب راوندی در آیات الأحکام، کتاب‌های سید مرتضی، ابن‌برّاج و ابن‌ادریس) دعاوی اجماع به‌وفور یافت و مراد جدّی وثوق به حکم الله بودن آن است.
برای خواندن تمام متن به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
